ماهیت علم جغرافیا همواره مورد بحث جغرافیدانان بوده است . و اکثر اختلاف نظرها درباره نوع برداشت از موضوع این علم می باشد . اما همه جغرافیدانان درباره اینکه جغرافیا پراکندگی پدیده ها را روی زمین مطالعه می کند و اینکه نقشه » ، مناسب ترین ابزار این کار است ، اتفاق نظر دارند . اما نباید فراموش کنیم که امروزه نیازهای انسان نسبت به گذشته تغییر کرده و حتی پیچیده تر شده است . از طرفی روزبه روز بر حجم اطلاعات و داده ها افزایش یافته و پردازش آنها نیاز به ابزار و روش های خاص خود را دارد .
موضوع جغرافیا فضای جغرافیایی است . لذا میتوان گفت که به علت تکامل ابزار و گسترش علم بشر نوع نگاه به جغرافیا نسبت به گذشته تکامل یافته و این نگرش که جغرافیا علم زمین است » ، بعلت دید ترکیبی و پیچیده شدن رابطه انسان و محیط تغییر نموده است .
هدف جغرافیا از مطالعه زمین و پدیده های آن ، کشف نظم موجود در آنهاست . جغرافیدان پس از کشف این نظم و فرایندهای روی زمین ، به سوالات جغرافیایی مثل : چه چیز؟ کجا؟ چگونه؟ و چرا؟ پاسخ داده و راه های بهتر زیستن را تبیین می کند .
جغرافیدانان اطلاعات خود را از راه و روشهای مختلفی به دست می آورند . یکی از این روشهای مطالعه ، مشاهده پدیده ها است . به همین خاطر جغرافیدانان مشاهده گران ماهری بوده و در همه حال اطلاعات و حقایق جغرافیایی را جمع آوری می کنند . این مشاهده ممکن است از تحقیقات میدانی ، عکس های هوایی و ماهواره ای ، کتاب ها ، و . باشد .
علم جغرافیا امروزه از اهمیت زیادی برخوردار است . علاوه بر تدریس جغرافیا در مقاطع مختلف تحصیلی ، جغرافیا سهم مهمی در سازماندهی فضا و برنامه ریزی و مدیریت منابع و آمایش سرزمین دارد . امروزه ماهیت علم جغرافیا نسبت به گذشته تفاوت زیادی کرده است . گسترش داده ها و اطلاعات جغرافیا از یک طرف و شناسایی رابطه ی متقابل حوزه های جغرافیایی از طرف دیگر ، موضوعات جدید میان رشته ای را ایجاد کرده است .
علوم جغرافیایی نقش ممتاز و موثری در تحلیل و ترسیم رابطه متقابل انسان و محیط پیرامون وی را دارند . گنجاندن درس جغرافیا در برنامه آموزشی دانش آموزان باعث می شود که دانش آموز بتواند محیط زندگی و جهان خود را بهتر بشناسد و با محدودیت ها ، توان ها و زیبایی های طبیعی آشنا شود و با درک صحیح روابط متقابل انسان و محیط ، احساس مسئولیت بیشتری نسبت به محیط زیست خود داشته باشد .
انسان و محیط دو موضوع اصلی علم جغرافیا می باشند به همین خاطر شاخه های اصلی این علم شامل دو گروه : جغرافیای انسانی و جغرافیا طبیعی می باشند و فنون جغرافیایی نیز بخاطر تهیه و تحلیل اطلاعات مربوط به دو موضوع کلی فوق ، گروه سوم علم جغرافیا را تشکیل می دهد . هرچند که جغرافیا موضوعات جداگانه ای را مطالعه می کند اما در این بین بررسی روابط متقابل انسان و محیط زیست طبیعی هدف این علم است .
جغرافیا بیشتر اطلاعات خود را از علوم طبیعی ، اجتماعی و انسانی کسب می کند و در این میان جغرافیای طبیعی ، وظیفه ای حساس در کسب اطلاعات زیربنایی از محیط زیست انسان را برعهده دارد . به همین دلیل موضوعاتی را مطالعه می کند که شامل جغرافیای ریاضی ، اقلیم ، آب در تمام اشکال آن ، ناهمواری ها ، خاک ها ، و رویش گیاهان است . لذا جغرافیای طبیعی رابطه مستقیمی با علومی همچون ؛ هواشناسی ، آب شناسی ، زمین شناسی ، خاک شناسی و گیاه شناسی دارد . با مطالعه اجزای محیط زیست طبیعی و اثرات آنها ، جایگاه و وظیفه انسان در میان آنها مشخص می شود .
رشته های عمده جغرافیای طبیعی عبارتند از :
درباره این سایت